การเลือกซื้อพลอยทับทิม
1. สี เป็นหลักสำคัญ เนื่องจากบุคคลแต่ละคนมีความนิยมชมชอบสีแตกต่างกันไป บ้างชอบสีเข้ม บ้างชอบสีอ่อน บ้างชอบสีสด บ้างชอบสีขรีม บ้างชอบสีหวาน เปรียบเหมือนกับการเลือกซื้อผ้าตัดเสื้อนั้นแหละ ขึ้นอยู่กับรสนิยมของแต่ละคน แต่สีของทับทิมที่จัดว่ามีราคาคุณค่าสูงก็คือ สีแดงบริสุทธิ์ หรืออาจจะเป็นสีแดงที่มีม่วงปนน้อยมาก และจะต้องเป็นสีแดงที่มีความเข้มสูงคือ แดงโชติช่วง ต้องไม่เป็นสีแดงคล้ำมองดูดำ ถ้าแดงมีส้มปนราคาจะตกลง และราคาจะตกลงไปอีกถ้ามีสีม่วงปนมาก ทับทิมสีที่ราคาถูกที่สุด คือแดงอมน้ำตาลหรือแดงดำคล้ำ โทนสีของทับทิมที่ดีคือสว่างปานกลาง หรือมืดปานกลาง ไม่ดำมืดหรือสว่างจนเกินไป และมีเข้มของสีแดงสูง ราคาจะลดลง ถ้าสีในทับทิมไม่สม่ำเสมอ
2. มลทิน ตำหนิ จะหาทับทิมที่ใสไร้มลทินเลยย่อมยาก ส่วนใหญ่แล้วจะมีรอยแตก ร่องรอยขุ่นมัว พร่า ฝ้า และมลทินแร่ชนิดอื่นๆ หรือมลทินของไหลพบอยู่เสมอ และอาจจะมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ถึงแม้ทับทิมที่มองดูใสไร้มลทินด้วยตาเปล่าเมื่อใช้แว่นขยาย 10 เท่าส่องดูก็จะมองเห็นมลทินเสมอ ทับทิมที่มีมลทินเล็กน้อยแต่สีสวยมากจะมีราคามากกว่าทับทิมที่ค่อนข้างใสแต่ไม่สวย
3. การเจียระไน มีความสำคัญต่อความสวยงามมาก หากเจียระไนโดยมีส่วนก้นพลอยลึกเกินไปจะทำให้ทับทิมดูมืดทึบ หากก้นพลอยตื้นเกินไปจะทำให้แสงรั่วออก หรือส่องผ่านก้นพลอยขึ้นมาทำให้ไม่มีน้ำไฟประกาย การเจียระไนที่ไม่ดีมีผลต่อสี ความแวววาว และราคาอีกด้วย นอกจากนี้ให้ดูฝีมือการเจียระไนด้วยว่า เรียบร้อยขนาดไหน เหลี่ยมคมชัดหรือไม่ นอกจากนี้การเจียระไนทับทิมให้มีสัดส่วนถูกต้อง ยังไม่เพียงพอที่จะดึงเอาความสวยงามออกมาให้เห็นเด่นชัด จุดใหญ่ที่จะต้องระวังก็คือ ให้มีการวางตัวของโต๊ะหน้าของพลอยให้ถูกต้อง ซึ่งจะทำให้ได้พลอยสีสวยที่สุด ในทับทิมนั้นมีการหักเหของแสงสองทิศทางให้สีต่างกันคือ แดง - ม่วง และ แดง - ส้ม เนื่องจากสีแดงมีม่วงปนเล็กน้อยคือ สีที่ดีที่ต้องการที่สุด ดังนั้นจะต้องเจียระไนให้ทางด้านหน้าของทับทิมให้สี แดง - ม่วง ปรากฏ ส่วนสีแดง - ส้มจะปรากฏในทิศทางด้านข้างซึ่งมองไม่เห็น ถ้าทับทิมสีสวย มลทินน้อย ขนาดใหญ่ แต่การเจียระไนไม่ดีก็ควรจะยอมเสียน้ำหนักเจียระไนใหม่ เพราะถึงจะได้ทับทิมเม็ดขนาดเล็กลง แต่ก็จะได้ราคาดีกว่าเม็ดใหญ่ซึ่งไม่สวย จำไว้ว่าความงดงามของทับทิมจะไม่ปรากฏให้เห็นหาก ไม่มีการเจียระไนที่ดี
การเลือกซื้อพลอยทับทิมเหลี่ยมเจียระไน
1. เลือกทับทิมที่มีสีแดงจัดสดใส สีไม่คล้ำมืด หรือหลายๆ ท่านอาจจะเลือกทับทิมสีชมพูหวานใสก็ย่อมได้เช่นกัน
2. ใช้กล้องขยายขนาดกำลัง 10 เท่าส่องดูเนื้อพลอย เนื้อพลอยที่มีคุณภาพดีนั้นไม่ควรมีริ้วรอยแตกร้าว เพราะจะทำให้เสียคุณค่า ความงาม และความคงทนในการใช้สอย
3. เนื้อพลอยควรใส ไม่ขุ่นทึบ มีความฉ่ำวาวเหมือนมีน้ำอยู่ภายใน ซึ่งจะทำให้ดูมีประกายสดใสสวยงาม
4. เม็ดพลอยทับทิมควรมีสัดส่วนที่เหมาะสม ได้สัดส่วนทั้งหน้าพลอยและก้นพลอย ก้นพลอยต้องไม่ลึกหรือตื้นจนเกินไป
5. พลอยจะงดงามได้ต้องมีการเจียระไนที่ดีด้วย เพราะพลอยเหลี่ยมเจียระไนทั้งเม็ด เมื่อเจียระไนได้สัดส่วน มีความประณีตละเอียด ก็ย่อมจะสะท้อนแสงไปมาได้ระยิบระยับสวยงามมาก
พลอยที่มีเนื้องามใส ถ้าได้รับการเจียระไนหยาบไม่ได้สัดส่วนที่ประณีต จะเห็นได้ชัดว่าด้อยความงามอย่างน่าเสียดาย ฝีมือของช่างเจียระไนจึงเป็นเรื่องสำคัญมากเช่นกัน
การเลือกซื้อพลอยทับทิมเจียระไนแบบหลังเบี้ย (หลังเต่า)
1. การเลือกสีพลอย ใช้หลักเกณฑ์เดียวกับการเลือกทับทิมเหลี่ยมเจียระไน และมีสีแดงสม่ำเสมอทั่วทั้งเม็ด
2. เนื้อพลอยควรเรียบงามทั้งเม็ด ไม่มีริ้วรอยแตกร้าว
3. ใช้ไฟฉายขนาดเล็กมากๆ ส่องย้อนเข้าไปใต้ก้นพลอยจะเห็นความโปร่งใสของเนื้อพลอย ถ้ามีริ้วรอยแตกก็จะเห็นได้ชัดเจนอีกด้วย
ถ้าแสงจากไฟฉายลอดเข้าไปในเนื้อพลอยได้มาก ก็แสดงว่าพลอยเม็ดนั้นมีเนื้อที่ค่อนข้างโปร่งใส ซึ่งเมื่อนำมาทำเครื่องประดับก็จะดูฉ่ำนวลงดงาม ยิ่งใสมากเท่าไรก็ยิ่งดีเท่านั้น 4. รูปทรงของเม็ดพลอย ควรโค้งนูนงามได้สัดส่วน ไม่แบนราบจนเกินไป เพราะเมื่อนำไปขึ้นตัวเรือนจะไม่สวยเท่าที่ควร
เนื้อพลอยทับทิมที่เจียระไนแบบหลังเบี้ยหรือหลังเต่านี้นิยมกันอยู่หลายลักษณะ ได้แก่
เนื้อแก้ว เนื้อพลอยจะวาวงามใสคล้ายแก้ว
เนื้อแพร เนื้อพลอยจะมีความขุ่นหรือซึมมากกว่าเนื้อแก้ว (ราคาถูกกว่าเนื้อแก้ว)
เนื้อเทียน เนื้อพลอยจะขุ่นทึบมากกว่าเนื้อแพร แต่ยังดูมีประกายวาวแววอยู่ในเนื้อพลอยบ้าง (เนื้อเทียนราคาถูกกว่าเนื้อแพร)
ส่วนเนื้อพลอยทับทิมที่ทึบมากจนแสงส่องไม่ทะลุนั้น ความงดงามย่อมจะสู้พลอยเนื้อแก้ว หรือเนื้อแพรไม่ได้ (เนื้อทึบราคาถูกที่สุด)
ถ้าต้องพิจารณาดูเนื้อพลอยอย่างปัจจุบันทันด่วน และหาไฟฉายส่องดูเนื้อพลอยไม่ได้ วิธีง่ายๆ คือ หยิบพลอยเม็ดนั้นขึ้นส่องดูกับแสงแดดก็ได้ผลดีใกล้เคียงกับไฟฉายเช่นกัน
ธรรมชาติของพลอยทับทิมนั้น มักจะมีตำหนิริ้วรอยในเนื้อเป็นส่วนใหญ่เช่นเดียวกับมรกต โดยเฉพาะอย่างยิ่งพลอยทับทิมพม่า แทบจะหาเนื้อพลอยที่สะอาดได้ยากเหลือเกิน ดังนั้นกฎเกณฑ์นี้จึงอาจต้องอะลุ้มอล่วยบ้าง โดยพิจารณาดูว่า เนื้อพลอยภายในนั้นอาจมีรอยตำหนิได้บ้าง แต่ไม่ใช่แตกร้าวเป็นแนวยาว หรือแตกร้าวจนขึ้นมาถึงหน้าพลอย เพราะต่อไปเมื่อใช้สอยไปนานๆ เนื้อพลอยอาจแตกร้าวมากขึ้น จนแตกหลุดออกไปในที่สุด
การเลือกซื้อทับทิมกินบ่เซี่ยง
ทับทิมกินบ่เซี่ยง เป็นความเชื่อของชาวไทยทางภาคเหนือว่า ใครมีไว้ในครอบครองก็จะโชคดี เพราะชื่อมีความหมายที่ดีว่ากินไม่หมด การเลือกทับทิมกินบ่เซี่ยงนั้น อาศัยหลักเกณฑ์เดียวกับการเลือกทับทิมเจียระไนแบบหลังเบี้ย ส่วนสีพลอยของกินบ่เซี่ยงจะมีความสำคัญอยู่ที่สีขาวและสีแดงในเนื้อทับทิมเม็ดเดียวกันนั้น ส่วนใหญ่พลอยกินบ่เซี่ยงเม็ดเดียวจะมีสีขาวเป็นพื้นและมีสีแดงประปราย หรือกระจายไปทั่วอย่างงดงาม หรือมีสีแดงเป็นพื้นและมีสีขาวอยู่ประปราย หรืออาจมีสีแดงอยู่ด้านหนึ่ง และมีสีขาวอีกด้านหนึ่ง แบ่งแยกกันไปอย่างเห็นได้ชัด และส่วนใหญ่พลอยทับทิมกินบ่เซี่ยงมักจะมีสตาร์อยู่บนหน้าพลอยด้วย
การเลือกซื้อทับทิมหลังเบี้ยมีสตาร์
ทับทิมหลังเบี้ยมีสตาร์ หรือรูปดาว 6 แฉกอยู่บนหน้าพลอยนั้น เป็นที่นิยมมากอีกเช่นกัน หัวใจความงามของทับทิมสตาร์นี้อยู่ที่ขาของสตาร์ทั้ง 6 ขา ขาต้องคมชัดยาวจรดขอบข้างของหน้าพลอย และขาทั้ง 6 ต้องมีจุดตัดกันอยู่ตรงกลางหน้าพลอยพอดี เมื่อต้องกับแสงไฟขาทั้ง 6 ก็จะสะท้อนเหลือบกลิ้งไปมาได้อย่างสวยงามมาก
นอกจากนี้ยังมีทับทิมบางเม็ดที่มีสีขาวล้วน เรียกกันว่า ทับทิมขาว การเลือกซื้อใช้หลักเกณฑ์เดียวกันกับทับทิมหลังเบี้ยและทับทิมหลังเบี้ยสตาร์ ส่วนสีของทับทิมขาวนั้นควรจะขาวนวลงามสมชื่อ
ข้อควรระวังในการเลือกซื้อ
1. อย่าดูสีของทับทิมภายใต้ไฟสีเหลืองหรือไฟจากหลอดมีไส้ (incandescent light) เพราะจะทำให้พลอยดูสีแดงสวย ให้ใช้แสงธรรมชาติหรือแสงผสมระหว่างไฟนีออนและไฟเหลือง
2. ไม่ต้องสนใจว่าเป็นทับทิมจากแหล่งไหนให้เลือกสีที่ถูกใจ มีโทนสีปานกลางไม่เข้มหรืออ่อนเกินไป ไม่ดำคล้ำมืดเกินไป และให้มองดูแล้วมีน้ำ มีความสุกใส ประกาย
3. เวลาซื้อให้ระวังข้อผิดพลาดเกี่ยวกับการเลือกซื้อผิดชนิด เพราะอาจเข้าใจผิดถูกหลอกขายโกเมนสปิเนลแดง ทัวร์มาลีนแดง ในนามของทับทิมได้เพราะพลอยเหล่านี้ ถ้ามีการเจียระไนที่ดี จะมีลักษณะคล้ายทับทิมคุณภาพปานกลาง
4. ให้ระวังทับทิมสังเคราะห์หากทับทิมนั้นใสสะอาดมากจนผิดสังเกต ให้ผู้ชำนาญตรวจสอบให้ก่อนตัดสินใจซื้อ รวมทั้งให้ระวังทับทิมประกบด้วย
5. อย่าคิดเอาเองว่าทับทิมที่อยู่ในตัวเรือนที่สวยงามจะต้องเป็นของแท้เสมอไป ให้ตรวจสอบให้รอบคอบก่อนตัดสินใจซื้อ นอกจากนี้ยังมีทับทิมสาแหรกซื้อขายกันในตลาดด้วย การเลือกซื้อให้สังเกตดูสีเช่นเดียวกับทับทิมธรรมดา และให้ดูว่าความสมบูรณ์ของขาดาวมีครบ มีความแหลมคมวางอยู่กลางพลอย และมีการกลิ้งไปมาของดาวอย่างงดงามหรือไม่ ทับทิมสาแหรกจะไม่โปร่งใสเหมือนทับทิมที่เจียระไนแบบเหลี่ยม เพราะมีมลทินคล้ายเข็มอยู่มากมาย ซึ่งเรียกว่า "ไหม" ไหมจะทำให้ทับทิมมีสีเทาเพิ่มขึ้น และสว่างขึ้น นอกจากนี้ ให้สนใจส่วนสัดของการเจียระไน เป็นกรณีพิเศษ ในการเลือกซื้อทับทิมสาแหรก เนื่องจากทับทิมสาแหรกมักจะมีการเจียระไนให้ก้นพลอยมีความหนามากเพื่อรักษาน้ำหนัก ทำให้ไม่ได้ประโยชน์เพราะไม่ได้เพิ่มความสวยงามขึ้นมาเลย ทับทิมสาแหรกที่โปร่งใส และมีขาดาวเด่นชัดสวยงาม จะมีราคาดีกว่าทับทิมที่มีความมัวหมอง และให้ระวังทับทิมสาแหรกสังเคราะห์ด้วย สังเกตได้ง่ายคือ ขาของดาวจะคมชัดเกินความจำเป็น ลักษณะของดาว ดูเหมือนลอยขึ้นมาจากเนื้อพลอย
ข้อมูล ไอยราเจมส์
ภาพประกอบ ebay.com, Palagems.com, Sanook Shopping