พลอยประจำเดือนเกิด กรกฎาคม - “ทับทิม” (Ruby)

ทับทิมเป็นแร่คอรันดัม (Corrundum) ชนิดหนึ่งที่มีสีแดงและมีคุณค่ามีราคาสูง คอรันดัมประกอบขึ้นด้วยธาตุอะลูมิเนียมและออกซิเจน ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ในหินหลายชนิด หลายบริเวณทั่วโลก แต่สำหรับผลึกแร่ทับทิมชนิดที่มีความโปร่งใส สีสวยงาม ที่ให้ระดับคุณภาพรัตนชาติจะหาได้ยากมาก ดังนั้นทับทิมสีสวย คุณภาพชั้นหนึ่ง ก็จะมีราคาสูง ทับทิมจะพบอยู่ในแหล่งสะสมตัวแบบทุติยภูมิ มากกว่าในแหล่งแบบปฐมภูมิ เนื่องจากหินต้นกำเนิดผุพังสึกกร่อน และผลึกทับทิมถูกพัดพามาสะสมตัวในชั้นกะสะ ชั้นกรวดทรายต่างๆ และส่วนมากจะยังคงรูปร่างลักษณะของรูปผลึกเดิมอยู่เนื่องจากมีความแข็งสูง (Hardness = 9) และมีความต้านทานคงทนต่อปฏิกิริยาทางเคมีต่างๆ ได้ดี หรืออาจจะพบได้ในลักษณะของกรวดกลมมนก็ได้ ผลึกทับทิมที่พบในธรรมชาติมักจะมีผิวด้าน มีความวาวมันเล็กน้อย แต่หลังจากทำการเจียระไนขัดมันแล้ว จะมีสีและความแวววาวสวยงามไม่เป็นรองเพชรเลย

คอรันดัมระดับรัตนชาติที่สามารถเรียกเป็นทับทิมได้นั้น จะต้องมีสีแดงหรือสีแดงอมม่วง และมีความมืดสว่างพอดี คอรันดัมชนิดที่มีสีออกชมพู หรือมีสีแดงอ่อนควรจะเรียกว่าแซปไฟร์สีชมพู ถ้ามีสีออกม่วงกว่าสีแดงควรจะเรียกว่าแซปไฟร์สีม่วง เว้นในชนิดที่มีสีไม่แดงมากแต่แสดงลักษณะปรากฏการณ์พิเศษได้ เช่น รูปดาว หรือสาแหรก อาจจะเรียกเป็นทับทิมได้ เช่น ทับทิมสาแหรก (Star Ruby) เป็นต้น สิ่งที่ทำให้เกิดสีแดงของทับทิม คือธาตุโครเมียม และถ้ามีสีน้ำตาลปนจะเกิดจากธาตุเหล็กผสมอยู่เล็กน้อย สีแดงของทับทิมมักจะมีความแตกต่างกันไปในแต่ละแหล่ง บางแหล่งอาจจะมีสีเหมือนกันหรือต่างกัน หรืออาจมีสีเหมือนกันได้ในหลายแหล่ง ดังนั้นจึงเป็นไปได้ยากที่จะพิจารณาตัดสินถึงแหล่งกำเนิดของทับทิมจากลักษณะของสีเพียงอย่างเดียว

ทับทิมที่มีคุณสมบัติทางแสงที่พิเศษประการหนึ่งคือ การมีสีแฝด 2 สี ซึ่งก็คือการมองเห็นสีได้ 2 สีต่างกันในผลึกเดียวกัน เมื่อมองดูทับทิมในทิศทางที่ต่างกัน เช่น ส้ม กับแดงอมส้ม หรือแดงกับแดงอมม่วง เป็นต้น นอกจากนี้แล้ว สีของทับทิมอาจจะดูเหมือนมีสีแดงเข้มสดสวย หรือมีความสว่างของสีแดงมากกว่าปกติ ถ้ามองดูภายใต้แสงไฟจากหลอดมีไส้ แสงเทียน หรือแม้แต่ในแสงแดดที่มีรังสีอัลตราไวโอเลตอยู่ ดังนั้นทับทิมที่มีสีแดงไม่มาก หรือแดงอมม่วง ก็จะมีสีแดงสวยมากขึ้นเมื่อมองดูด้วยแสงดังกล่าว และในแสงแบบฟลูออเรสเซนต์ก็จะให้ผลตรงกันข้ามคือ มีสีด้านไม่สวย ทับทิมที่ถือว่ามีสีแดงสวยงามมากที่สุดมาจากแหล่งในประเทศพม่า เรียกว่า สีเลือดนกพิราบ ซึ่งจะมีสีแดงสดบริสุทธิ์ และมีสีน้ำเงินปนเล็กน้อย เป็นสีที่นิยมและเป็นที่ต้องการมาก สำหรับชนิดสีที่รองลงมา เป็นสีแดงอมม่วง มีความมืดพอสมควร และบางครั้งมีสีแดงอมดำ ซึ่งจะมาจากแหล่งในประเทศไทย แต่อย่างไรก็ตาม ทับทิมที่มีขายในตลาดปัจจุบันนี้มาจากหลายแหล่ง เช่น แอฟริกาตะวันออก เวียดนาม ศรีลังกา ฯลฯ ซึ่งบางครั้งอาจมีสีที่ไม่สวยเท่าทับทิมจากแหล่งพม่าหรือไทย ทับทิมที่มีสีสวยงามคุณภาพสูง โปร่งใส จะมีราคาสูงพอๆ กับเพชร ในระดับคุณภาพเดียวกัน บางที่อาจจะแพงกว่า แต่ทับทิมคุณภาพสูงและมีขนาดน้ำหนักมาก จะหาได้ยากมาก และแน่นอนว่าราคาก็จะยิ่งแพงมหาศาลเลยทีเดียว

ชื่อเรียกทางการค้าของทับทิมชนิดต่างๆ

1. ทับทิมพม่า เป็นทับทิมสีแดงเข้มบริสุทธิ์ อาจจะอมสีน้ำเงินหรือฟ้าอ่อนนิดๆ แต่ต้องไม่มีสีน้ำเงินมากจนกระทั่งทำให้สีแดงบริสุทธิ์เปลี่ยนเป็นสีแดงอมม่วง ทับทิมสีแดงเข้มนี้ เปรียบได้กับสีของเลือดนกพิราบ ส่วนใหญ่แล้วทับทิมสีแดงเช่นนี้มักจะพบในประเทศพม่า ดังนั้น เมื่อพบทับทิมสีแบบนี้ที่อื่น ก็จะเรียกว่าทับทิมพม่าได้เหมือนกัน แต่มิได้หมายความว่า ในพม่าจะพบแต่ทับทิมสีคุณภาพดีเช่นนี้เท่านั้น ทับทิมพม่าที่มีคุณภาพด้อยกว่าทับทิมจากแหล่งอื่นๆ ก็มี

2. ทับทิมสยาม เป็นทับทิมสีแดงคล้ำค่อนข้างมืดดำ บางทีอมม่วง น้ำตาล หรือส้ม บางทีมีสีเหมือนโกเมน แต่ที่มีสีแดงบริสุทธิ์ก็มีเหมือนกัน โดยส่วนใหญ่จะมีคุณภาพสีต่ำกว่าทับทิมพม่าที่มีคุณภาพดีๆ

3. ทับทิมซีลอน เป็นทับทิมที่มีสีแดงอ่อนแต่ไม่ถึงกับสีชมพูทีเดียว กล่าวคือมีโทนของสีค่อนข้างสว่างแต่จะมีความสุกใส ประกายมากกว่าทับทิมพม่าและไทย ทับทิมสีดีๆ จากซีลอน จะมีราคาสูงกว่าทับทิมสีดีจากเมืองไทย

4. ทับทิมแอฟริกา มีสีคล้ายทับทิมพม่า แต่ก็มีที่สีเหมือนทับทิมสยาม ทับทิมจากเคนยาและแทนซาเนียเข้าสู่ตลาดพลอยตั้งแต่ปลายปี 2513 สำหรับทับทิมแอฟริกาจะหมายถึงแหล่งกำเนิดของทับทิม

5. ทับทิมอินเดีย มีสีแดงคล้ำ ขุ่น ไม่ใส อมน้ำตาลหรือม่วง มีรอยแตกขนานมาก คุณภาพสีไม่ดี ทับทิมอินเดียจะหมายถึงแหล่งกำเนิดเช่นกัน

6. ทับทิมเวียดนาม ลักษณะโดยทั่วไปจะคล้ายทับทิมพม่า แต่จะมีสีอมชมพูมากกว่าเล็กน้อย

คำว่า ทับทิมพม่า ทับทิมสยาม ทับทิมซีลอน จะใช้เป็นเพียงพื้นฐานของคุณภาพสีเท่านั้นคือใช้เป็นสื่อแทนสี มิได้เกี่ยวข้องกับแหล่งที่เกิดเลย กล่าวคือ อาจพบทับทิมที่มีสีเหมือนกับทับทิมสยามในพม่า หรืออาจพบทับทิมสีเหมือนทับทิมพม่าในไทย ได้เช่นกัน

Posted by NonNY~* on 7/29/2552. Filed under Birthstone, colored stone, Database, July09, Library, ruby . You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. Feel free to leave a response